စက်လုံးပေါ်မှာ ဗေဒင်တွက်မလား (၁၄)
မိုးကုတ်စက်ဝိုင်းနှင့် မြောက်အရပ်တို့ကို ရည်ညွှန်းတိုင်းတာရာတွင် ကောင်းကင်ဝတ္တုများ၏ အဇ္ဇမတ်နှင့် ထောင့် မြင့်တို့သည် ကြည့်သူရပ်တည်သော တည်နေရာ အလိုက်ပြောင်းလဲမှု ရှိနိုင်ပုံကို ရှင်းလင်းတင်ပြ ပြီးဖြစ်ပါသည်။ အ ဆိုပါ တန်ဖိုးနှစ်ခုတို့မှာ မြောက်ဝင်ရိုးစွန်း-P ထိပ်တည့်မှတ်-Z နှင့် ကောင်းကင်ဝတ္တု-S ဟူသော PZS အထွဋ်မှတ် (၃) ခု တို့ဖြင့်ဖွဲ့စည်းမည့် စက်လုံးတြိဂံ၏ ထိပ်တည့်မှတ်၌ ခံဆောင်သောထောင့်- Z ၊ ထိပ်တည့်မှတ်မှ နှိမ့်ဆင်းတိုင်းတာ သည့် ZS အနား တို့အား ဖေါ်ပြသည်။ ZS သည် တိုင်းရထောင့်မြင့် ၏ ထောင့်မှန်ဖြည့်ဖက် တန်ဖိုးဖြစ်၍ ဇိနတ်မှ အ ကွာအဝေး (Co-Altitude or Zenith distance) ဟုခေါ် သည်။ တိုင်းတာသော တည်နေရာ၏ လတ္တီတွဒ်ကို ၉၀ ဒီဂရီမှ နှုတ်၍ရသော တန်ဖိုးသည် တြိဂံ၏ PZ အ နားဖြစ်၍ လတ္တီတွဒ်၏ ထောင့်မှန်ဖြည့်ဖက် (Co-Latitude) ဟု ခေါ်တွင် သည်။ ဤတွင် အနားတစ်ဖက် PS နှင့် ထောင့်(၂)ခု P နှင့် S တို့ကျန်ရှိသေးရာ ကောင်းကင်ဝတ္တု၌ ခံဆောင်သော S ထောင့် သည် တွက်ချက် မှုတို့တွင် သုံးစွဲဖွယ်ရာ မရှိခြင်းကြောင့် ကျန်(၂)ခုတို့အား မည်ကဲ့သို့ ရရှိအသုံးပြုသည် ကို သာဆက်လက် တင်ပြပါမည်။ ပြီးခဲ့သော ပို့စ်၏ Fig. Sphere-103 တွင် ကောင်းကင်အီကွေတာသည် မိုးကုတ်စက် ဝိုင်း အား E နှင့် W တို့၌လည်းကောင်း၊ မွန်းတည့်စက်ဝိုင်းကို Q နှင့် Q’ တို့တွင်လည်းကောင်း အသီးသီးဖြတ် လျှက်ရှိ နေပုံကို ပြခဲ့ပါသည်။ အီကွေတာသည် ကောင်းကင်စက်လုံး၏ လည်ပတ်မှုကို အခြေခံ တိုင်းတာရာ စက်ဝိုင်းကြီး ဖြစ် ခြင်းကြောင့် ယခုဆက်လက်၍ အဆိုပါ စက်ဝိုင်းကြီး၏အပေါ်၌ ရည်ညွှန်းမှတ်သားသည့် တက်ထောင့်မှန် ခေါ် နက္ခတ် စီး-ကြန္တီ စံနစ်အား ရှင်းလင်းတင်ပြပါမည်။
၁၈။ တက်ထောင့်မှန်-ကြန္တီ တိုင်းတာရေးစံနစ်။
ကမ္ဘာ့အီကွေတာဒေသ၌ ဖြစ်စေ အခြားသော လတ္တီတွဒ် တောင်/မြောက် ရှိသည့် ဒေသတစ်ခုတွင်ဖြစ်စေ ကောင်းကင် အီကွေတာသည် စက်ဝိုင်းကြီးတစ်ခု ဖြစ်သည့်အားလျှော်စွာ အချိန်မှန်ကန်စွာ ထွက်၊ ဝင်၊ မွန်း တည့်သို့ ဖြတ်ကျော် ခြင်း နှင့် သန်းခေါင်သို့ ရောက်ရှိဖြတ်သန်းခြင်း တို့ကိုဖြစ်ပေါ် စေပါသည်။ တစ်နည်း အားဖြင့် EQW=WQ'E တိုု့သည် ၁၈၀ ဒီဂရီ=၁၂ နာရီ စီရှိ၍ EQ=QW=WQ'=Q'E တို့သည် ၉၀ ဒီဂ ရီ=၆ နာရီ စီရှိကြသည်။ မျက်မြင်အားဖြင့်နေသည် အီကွေတာပေါ်သို့ ရောက်ရှိသောအချိန် 21Mar နှင့် 23Sep တို့၌ နေ့တာနှင့် ညဉ့်တာ ညီမျှသည့် သဘောကိုလည်း ဖေါ်ပြနေပါသည်။ ဤစက်ဝိုင်းပေါ်ရှိ အတိုင်း အတာကို တက်ထောင့်မှန် (Right Ascension) ဟု ခေါ်ဆိုသော အချက် ၏ အရင်းခံ အကြောင်းလည်း ဖြစ် သည်။ အဆိုပါ မူလစက်ဝိုင်း၏ ဆင့်ပွားစက်ဝိုင်းများ ပေါ်တွင် Fig. Sphere-108 ၌် ပြထားသကဲ့သို့ တိုင်း တာမှုများ ကို ဒီကလိုင်နေးရှင်း-ကြန္တီ (Declination) ဟု ခေါ်ပါသည်။
ကြန္တီကို လက္ခဏာအလျှောက် ၉၀ ဒီဂရီမှ နှုတ်ယူရရှိသော တန်ဖိုးသည် PZS စက်လုံးတြိဂံ၏ PS အနား
ဖြစ် ၍ (Co-declination) ဟုခေါ်သည်။ ဇာတာခွင်ဖွဲ့ယူ တွက်ချက်ရာတွင် ကြန္တီတန်ဖိုးကို အသုံးပြုရန် မလိုအပ် သော်လည်း သိ ရီပတိပဒ္ဓတိနည်းဖြင့် ဂြိုဟ်တို့၏ အင်အားများ တွက်ယူရာတွင် လည်းကောင်း၊ ပဥ္စတား ဂြိုဟ် အချင်းချင်း စစ်ထိုးရာ တွင် အနိုင်အရှုံး တွက်ယူရာ၌ လည်းကောင်း အသုံးပြု လာရမည် ဖြစ်ပါသည်။ နောက်ဆုံး၌ ရှင်းလင်းရန် ကျန်ရှိသော P ထောင့်သည် စက်လုံးလည်ခြင်း၏ အတိုင်းအတာ ဖြစ်၍ နာ ရီ ထောင့် (Hour Angle) ဟူ၍ခေါ်တွင်ပြီး တက်ထောင့် မှန်ကို အခြေပြု၍ တွက်ယူရသည်။ အချိန် ဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှုများတွင် အဓိက ထည့်သွင်းတွက်ချက်ရမည့် တန်ဖိုးဖြစ် ပြီး အတော်အတန် ကျယ် ဝန်း သည့် ရှင်း လင်းဖွယ်ရာများ ရှိနေသဖြင့် ရှေ့တွင်သီးခြား တင်ပြသွားမည် ဖြစ်ပါသည်။
တက်ထောင့်မှန် ခေါ် နက္ခတ်စီးသည် ကြယ်တို့၏ မဟာဝိသုဝ အမှတ်မှ အရှေ့ဖက်သို့ သုညမှ ၃၆၀ ဒီဂရီ အ ထိတိုင်း သောတန်ဖိုး ဖြစ်သည်။ ကြယ်သွားနှုန်း (Sidereal motion) ဖြင့် ရွေ့လျှားခြင်းကို တိုင်းတာရာ၌ အသုံး ပြုသည်။ အဆို ပါတန်ဖိုးကို စတင်တိုင်းတာရာ ဝိသုဝအမှတ်သည် တစ်နှစ်လျှင် ၅၀.၃ စက္ကန့်နှုန်းဖြင့် အ နောက်ဖက်သို့ ဖြေးညှင်းစွာ ရွေ့လျှားလျှက်ရှိသည်။ အချို့သော ဂြိုဟ်သွားဇယားများတွင် တက်ထောင့်မှန် ကို ၃၆၀ ဒီဂရီမှနှုတ်၍ရသော တန်ဖိုးကို ဖေါ်ပြပြီး နက္ခတ်နာရီထောင့် (Sidereal Hour Angle) ဟုခေါ်တွင် ပြီး ကြန္တီဖြင့် တွဲဖက်သုံးစွဲ လေ့ရှိသည်။
၁၉။ ကောင်းကင်လောင်ဂျီတွဒ်နှင့် လတ္တီတွဒ် တိုင်းနည်းစံနစ်။
ဆွစ်ဂြိုဟ်သွားမှ ရရှိနိုင်သော ကောင်းကင်လောင်ဂျီတွဒ် တိုင်းတာပုံကို Fig. Sphere-109 ၌တွေ့နိုင်ပါသည်။ နေသွား လမ်းဟူသော မူလစက်ဝိုင်းကြီးတစ်လျှောက် မဟာဝိသုဝအမှတ်မှ ၀-၃၆၀ ဒီဂရီ အတွင်း တိုင်းတာ သည်။ လနှင့် တကွ ကျန်ဂြိုဟ်တို့သည် နေသွားလမ်း၏ဝန်းကျင်၌ အလွန်သေးငယ်သော တိမ်းစောင်းမှုရှိ သည့် ကိုယ်ပိုင်လမ်းကြောင်းများ ဖြင့် စဉ်ဆက်မပြတ် ရွေ့လျားနေကြသည်။ အဆိုပါ လနှင့်ဂြိုဟ်တို့၏ နေ သွားလမ်းမှ မတ်ရပ်လားရာရှိ ဆင့်ပွားစက် ဝိုင်းပေါ်တွင် တောင်/မြောက် လတ္တီတွဒ်တို့ကိုတိုင်းတာသည်။ သတ်မှတ်ချက်အရ ၀ မှ ၉၀ ဒီဂရီတိုင် တောင်/မြောက် တိုင်းတာသည် ဟုအဆိုရှိသော်လည်း အဓိကအားဖြင့် လနှင့် ဂြိုဟ်တို့၏ နေသွားလမ်းမှ သေးငယ်သော တန်ဖိုးများ ကိုသာ တိုင်းတာလေ့ရှိကြသည်။ လတ္တီတွဒ် ကို လည်း ဇာတာဖွဲ့ယူရာ၌ ထည့်သွင်းတွက်ချက်လေ့ မရှိပါ။ သို့ရာတွင် နက္ခတ္တဗေဒ ပညာတွက်ရိုးများ၌ နေ ကြတ်၊ လကြတ်၊ ဂြိုဟ်စစ်ထိုးမှု ဆိုင်ရာတို့တွင် အသုံးပြုရန် လိုအပ်မည် ဖြစ်ပါ သည်။
မဟာဝိသုဝနှင့် ဇလဝိသုဝမှတ် နှစ်ခု၌ဖြတ်လျှက် ရှိကြသော အီကွေတာနှင့် နေသွားခမ်းတို့မှာ Fig. Sphere- 109 တွင်ပြထားသကဲ့သို့ အဖြောင့်သွား အားဖြင့် နေညဉ့်ဖြစ်စေသည့် လှည့်ပတ်ခြင်း (Duirnal motion) ဖြင့် အရှေ့မှ အ နောက်သို့ ရွေ့လျှားစဉ် နေစင်္ကြဝဠာ တွင်းရှိ နေ လ ဂြိုဟ်တို့သည် ဖီလာသွား (Annual motion) အားဖြင့်အနောက် မှ အရှေ့သို့ ဖြေးညှင်းစွာ ရွေ့လာကြသည်။ ဤဖြစ်ရပါကို တွက်ရိုး ကျမ်းများ၌ နေ လ ဂြိုဟ်တို့သည်အသွားမြန်သော နက္ခတ်စက်ကို မမှီခြင်းကြောင့် နောက်ကျ၍ ကျန်ခဲ့ကြောင်း ဖေါ်ပြ လေ့ရှိပါ သည်။
ayewinkyaw@ymail.com SMS: 09 459 824 750
9-3-2017 ဆက်ရန်
No comments:
Post a Comment